Wywiad z Panem Ministrem -Tadeuszem Sławeckim

Poniżej drugi z zapowiedzianych wywiadów. Zapraszamy do lektury.

 

Przedstawicielki uczniów: Panie Ministrze, jesteśmy uczennicami klasy drugiej Gimnazjum nr 2 w Radzyniu Podlaskim. W naszej szkole są realizowane zadania wynikające z uczestnictwa w programie „Młodzi dla Wolności”. Czy zechciałby Pan porozmawiać z nami na temat wydarzeń, które miały miejsce w 1989 roku raz o przyszłości młodych obywateli Polski?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Z przyjemnością, ponieważ bardzo dobrze pamiętam tamte wydarzenia, nawet w nich uczestniczyłem, byłem członkiem komisji wyborczej  w tamtym czasie. Obserwowałem ten cały bezkrwawy przewrót, bezkrwawe zmiany ustroju. Mimo że wybory 4 czerwca 1989 roku nie były w pełni wolne, to opozycja została dopuszczona do głosu i w senacie wynikiem 99% wygrała. To zapoczątkowało cykl zmian, które trwają do dnia dzisiejszego.

Przedstawicielki uczniów: Dotychczasowe działania dotyczące programu „Młodzi dla Wolności”, pozwoliły nam na przybliżenie najnowszej historii, wydarzeń, które doprowadziły do wyborów w 1989 roku. Z zajęć szkolnych oraz opowiadań rodziców i dziadków wiemy, w jaki sposób uczyli się w szkole oraz jak wypoczywali w czasach młodości, wiemy jak zmieniło się ich życie po wydarzeniach w 1989 roku. Panie Ministrze, dlaczego wybory w 1989 roku były tak ważne, że zasłużyły na miano wyjątkowych i przełomowych?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Polacy potrafili się między sobą dogadać. Nie doszło do takich sytuacji jak dzisiaj na Ukrainie, w Bośni, czy w Rumunii, gdzie zastrzelono ówczesnego przywódcę. U nas Polacy wznieśli się ponad podziały. Polska zapoczątkowała falę zmian, które przyczyniły się do zmiany ustroju w wielu krajach tzw. socjalistycznych, np.: w Niemieckiej Republice Demokratycznej, w Czechosłowacji, a później było to powodem rozpadu Związku Radzieckiego. Dziś mamy odrębne państwa: Białoruś, Ukrainę, Kazachstan, Litwę, Łotwę, Estonię, itd. Gdyby nie te przemiany, gdyby nie zapoczątkowany ruch Solidarności z Lechem Wałęsą (trzeba oddać mu tutaj cześć), to te zmiany byłyby praktycznie niemożliwe. Oczywiście warto dodać w kontekście kanonizacji, że ogromną rolę w tym procesie odegrał Jan Paweł II i dyplomacja watykańska, która prowadziła określone działania, a Jan Paweł II był zatroskany i zapewne wspierał modlitwą te wszystkie przemiany, które skutkują do dnia dzisiejszego. Dzisiaj są różne opinie różnych polityków na temat NATO, Unii Europejskiej, ale proszę zauważyć, gdzie byśmy byli dzisiaj w kontekście kryzysu ukraińskiego, gdybyśmy nie należeli do NATO czy nie byli członkami Unii Europejskiej. Po prostu bylibyśmy bezbronni, a tak mamy gwarancję, że w razie agresji możemy liczyć na pomoc.

Przedstawicielki uczniów: Jak Pan ocenia te wybory po blisko ćwierćwieczu?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Oceniam pozytywnie. Miałem ten zaszczyt, że zostałem w 1993 roku posłem, a więc w drugiej kadencji wolnych wyborów i pracowałem nad Konstytucją, byłem sekretarzem Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego i głosowałem nad treścią dzisiejszej Konstytucji. Konstytucja uchwalona 2 kwietnia 1997 roku sprawdziła się. Choć zawsze można powiedzieć, że mogła ona być lepsza, widzimy że sprawdziła się w obliczu katastrofy smoleńskiej, gdzie praktycznie nie było paraliżu władzy. Zgodnie z Konstytucją było określone, kto w państwie przejmuje władzę w chwili, gdy ginie prezydent, gdy giną ministrowie i posłowie. W niedługim czasie będą potrzebne zmiany w Konstytucji, nastąpi to, gdy będziemy chcieli wprowadzić euro jako walutę narodową. W Konstytucji jest napisane, że walutą w Polsce jest złoty, więc trzeba będzie przeprowadzić referendum i zapytać obywateli czy chcą zmiany złotego na euro. W Konstytucji jest zapisane prawo do referendum – obywatele mogą w takiej formie wyrażać swoją opinię. Wprowadzono również po raz pierwszy inicjatywę ustawodawczą, jeśli ktoś zbierze 100 000 podpisów, to może złożyć projekt ustawy. Bardzo ważne w kontekście różnych wypowiedzi, jest to co zostało zapisane w Konstytucji wyraźnie, że małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny i żadne inne związki małżeńskie w świetle polskiej konstytucji nie mają racji bytu. W Europie różnie jest w tym zakresie, natomiast w Polsce Konstytucja określa to wyraźnie. W Konstytucji została też zagwarantowana wolność sumienia i wyznania.

Podsumowując, można stwierdzić, że zapisy Konstytucji sprawdzają się.

Przedstawicielki uczniów: Panie Ministrze bardzo prosimy o przybliżenie nam działań, które obecnie podejmuje nasze Państwo w trosce o naszą przyszłość, w związku z tym mamy kilka pytań. Bardzo często słyszymy o reformie szkolnictwa, jesteśmy więc ciekawi jakie pozytywne efekty przyniosła ta reforma?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Moi drodzy, jeśli sięgniecie do badań OECD to zobaczycie, że wbrew temu, co niektórzy mówią (bo są i tacy, którzy chcą likwidować gimnazja), nasi uczniowie, czyli wy, wypadacie w konfrontacji z innymi uczniami Europy bardzo dobrze. Jesteście w pierwszej trójce w rankingu europejskim. Wyprzedziliście pod względem różnych kompetencji Niemców, nawet Finów, którzy zawsze klasowali się w czołówce. A więc nie jest źle z naszym systemem i dobrze, że nie robimy tu zmian. Uważam, że oświata powinna być wolna od wielkich eksperymentów.

Kończymy w tej chwili wdrażanie reformy programowej, która została zapoczątkowana kilka lat temu, przez poprzednie kierownictwo MEN, a zostanie sfinalizowana nową maturą w roku 2015. Wprowadzamy na maturze stare, sprawdzone metody, a więc tzw. egzamin ustny z języka polskiego zamiast prezentacji, która okazała się kontrowersyjna w wielu przypadkach. Rozumiem, że test jest testem i jest oceniany zewnętrznie (przypomnę, że wprowadziliśmy nowy system oceniania – nie ma tak, że prace sprawdzane są w szkole, tylko pracę sprawdza Okręgowa Komisja Egzaminacyjna i w całym kraju prace są sprawdzane wg kryteriów ustalonych przez tych samych ludzi więc  nie ma możliwości żadnego naciągania oceny). Również nauczanie historii dzisiaj, to nie jest problem ilości kartek w podręczniku. Nie da się napisać idealnego podręcznika do historii, bo każdy, kto będzie go pisał, jest w jakiś sposób skażony poglądami politycznymi. Jedni będą bardziej pokazywać okres sanacji, inni będą bardziej ukazywać wpływ państwa socjalistycznego. Myślę, że w podręczniku historii powinny znajdować się fakty. Do słuchacza, nauczyciela i ucznia należy interpretacja tych faktów. Jednak nauczanie historii  dzisiaj to jest przede wszystkim udział w wielu imprezach patriotycznych, poszanowanie flagi, udział w rajdach, np. Klebergowskim,  (zapraszam 5 października, do Bełcząca nad Tyśmienicę nad obelisk dla pilota Aleksandra Chudka z Dywizjonu 303, gdzie zawsze organizuję uroczystości). Mamy uczyć się wielkiej historii, tej naszej ojczyźnianej, na przykładzie historii małych ojczyzn, bo my tu właśnie mamy wspaniałe przykłady. Gimnazjum, którym przez wiele lat kierowałem, nosi imię harcmistrza Lisowskiego, który był naszym nauczycielem i zginął z grupą dwunastu harcerzy. To doskonały patron - na podstawie jego życia o można budować system nowej szkoły i uczyć się historii. To co robił Lisowski to praktycznie jest to samo, co robił Rudy, działał z harcerzami w konspiracji. Uczeń, który kilka dni wędruje Szlakiem Klebergowskim zastanowi się, co to była za wojna, po co była ta wojna, w jakim czasie. I to jest właśnie żywe nauczanie historii. Wy dzisiaj macie możliwość uczestniczenia w różnych imprezach – rekonstrukcjach wydarzeń historycznych, możecie zwiedzać ekspozycje Muzeum Wojska Polskiego korzystając z Internetu, nie wychodząc z domu. Dzisiaj podręcznik do historii jest bardzo ważny, ale bardzo ważne jest nauczyć was szukać wiedzy historycznej i zachęcić do uczestnictwa w pewnych wydarzeniach, upamiętniających zdarzenia historyczne.

Przedstawicielki uczniów: Czy planowane są nowe zmiany w szkolnictwie gimnazjalnym?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Ministerstwo nie planuje zmian w systemie gimnazjalnym. Są różne opinie na temat gimnazjum. Wyniki nauczania są dosyć dobre i widzę, że te działania są właściwe, potwierdzają to badania OECD. Natomiast problem jest w kwestii wychowania, bo jest to trudny okres życia dla młodego człowieka, natomiast nie można postępować tak, jak mówił kiedyś prezydent Lech Wałęsa: „Masz gorączkę, zbij termometr i nie masz problemu”. Podejmujemy różne działania profilaktyczne, które chociażby prezentowałem tu w Radzyniu kilka dni temu „Profilaktyka, a Ty”- wielkie działanie profilaktyki rówieśniczej skierowane właśnie do młodzieży. Chodzi o to, abyście swój czas wolny spędzali w sposób twórczy, tak jak wy to robicie i abyście do tych działań zachęcali swoich kolegów, którzy niechętnie się do takich zajęć garną. Nie ma uczniów niezdolnych, każdy ma jakieś ukryte talenty. Tylko trzeba mu powiedzieć, że ty jesteś dobry w tym i my ciebie potrzebujemy. Każdy chce być potrzebny. Każdy też chce być zauważony, ważny, ale jeden imponuje wiedzą, inny sportem, a inny głupotą.   

Przedstawicielki uczniów: Czy nasi młodsi koledzy, którzy wkrótce przyjdą do gimnazjum otrzymają darmowe podręczniki?

P. Minister Tadeusz Sławecki: O tak, to jest też nasze wyzwanie. Postawiliśmy sobie za zadanie, przede wszystkim w tym roku, wydanie Elementarza dla klasy 1. Obecnie do niektórych przedmiotów mamy po kilkanaście tytułów i w tym gąszczu nie zawsze się przebija dobry podręcznik, czasami na jego wybór mają wpływ różne działania marketingowe, dozwolone lub niedozwolone. Minister po zmianie ustawy, będzie mógł nadzorować wydawanie podręczników. Obecnie Ministerstwo zleciło instytucji, jaką jest Ośrodek Rozwoju Edukacji opracowanie podręcznika, tak by 1 września 2014 roku każdy uczeń klasy pierwszej szkoły podstawowej otrzymał darmowy podręcznik. Szkoła otrzyma też ryczałt odpowiednio w wysokości 25 – 50 zł na zakup podręcznika do języka angielskiego i na zakup niezbędnych ćwiczeń. Chcemy uniknąć absurdów z ostatnich lat, gdzie wyprawka dla ucznia klasy pierwszej szkoły podstawowej kosztowała 270-280zł. W następnych latach darmowe podręczniki będą odpowiednio dla uczniów klasy drugiej i trzeciej, a w następnym roku dla klasy czwartej i dla klasy pierwszej gimnazjalnej. Na razie szkoły ponadgimnazjalne nie zostaną objęte tym projektem. Dla uczniów gimnazjum szkoła będzie otrzymywała tzw. ryczałt, za który będzie kupowała podręcznik wskazany przez zespół nauczycieli do spraw danego przedmiotu. To szkoła będzie decydowała, jaki wybiera podręcznik. Podręcznik będzie własnością szkoły, a nie ucznia. Uczniowie będą go otrzymywać na zasadzie wypożyczania książek z biblioteki. Jeśli uczeń go zniszczy, zepsuje czy zgubi, będzie musiał ten podręcznik odkupić. Każdy podręcznik ma służyć uczniom, co najmniej przez trzy lata. Na pierwszej stronie, co roku, będzie podpis ucznia, który z niego korzysta. Rodziny zostaną odciążone od wydatków związanych z zakupem podręczników. Jestem przekonany, że 1 września uczniowie klas pierwszych otrzymają darmowy podręcznik.

Przedstawicielki uczniów: Czy przyszli uczniowie gimnazjum otrzymają laptopy albo tablety?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Problem nie leży w dostarczeniu laptopów czy tabletów.  Obecnie jest realizowany program Cyfrowa Szkoła, dzięki któremu uczniowie będą korzystać z e-podręczników – czyli w wersji elektronicznej. Już w 2015 roku uczniowie i nauczyciele będą mogli ze strony MEN-u pobierać aplikacje podręczników. Umożliwi to również wydrukowanie podręcznika za cenę papieru. Prawa autorskie będzie posiadało Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zostaną podniesione kompetencje nauczycieli, bo nauczyciele również muszą być przygotowani do posługiwania się technologią informacyjną także w nauczaniu przedmiotów nieinformatycznych.

Program Cyfrowa Szkoła będzie realizowany, będzie również wsparcie dotyczące zakupu sprzętu. To szkoła będzie określała jakie są jej potrzeby: czy laptopy, czy tablice interaktywne. Zapewne to dla Was ciekawostka, że w renomowanych szkołach amerykańskich odchodzi się od laptopów, bo uczniowie tak się już do nich przyzwyczaili, że przestali czytać, przestali myśleć, przestali rozmawiać ze sobą, tylko potrafią siedząc ze sobą w ławce rozmawiać przy pomocy laptopa. Nic nie zastąpi kontaktu człowieka z człowiekiem i kontaktu człowieka z drukowanym słowem. 

Przedstawicielki uczniów: Przed nami już niedługo wybór szkoły ponadgimnazjalnej, dlatego interesuje nas czy zmiany wprowadzone w liceach i szkołach zawodowych będą modyfikowane?

P. Minister Tadeusz Sławecki: W 2011 roku byłem posłem-wnioskodawcą wprowadzenia zmian w systemie kształcenia zawodowego. Dzisiaj realizuję proces tych zmian, które są bardzo istotne. Uwzględniają fakt, że edukacja ma być dla rynku pracy. Po pierwsze trzeba pomóc gimnazjaliście wybrać odpowiedni zawód i tu ogromna rola doradców zawodowych. Uczeń musi odpowiedzieć sobie na pytanie: Co będę robił po tym zawodzie, czy mam do niego predyspozycje? Druga sprawa, to zapotrzebowanie na dany zawód, bo 50 kucharzy w małym mieście nie znajdzie zatrudnienia. Trzeba reagować na wyzwania nowoczesności, śledzić kierunki rozwoju w danym regionie. Jeżeli na Lubelszczyźnie widzimy rozwój górnictwa związany z wydobyciem węgla lub gazów łupkowych, to trzeba kształcić młodych ludzi w zawodzie wiertnika, górnika. Szkoły muszą się szybko przestawić. W ubiegłym roku 56% gimnazjalistów wybrało szkolnictwo zawodowe i to jest tendencja trwała. Szkoły zawodowe nie mają wielkiego problemu z naborem kandydatów do nauki, pomimo niżu demograficznego. Wprowadziliśmy nowe formy aktywnego kształcenia i dokształcania, czyli kwalifikacyjne kursy zawodowe. Dzisiaj zawody są podzielone na kwalifikacje, gdzie uczeń może w całym systemie doskonalić się i tak jak z cegiełek składać jeden zawód, a na potwierdzenie kwalifikacji składa egzamin przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną i dostaje zaświadczenie (także w języku angielskim), które upoważnia do honorowania zdobytych kwalifikacji we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Dzisiejsza rzeczywistość wymusza na nas otwieranie nowych kierunków. Na przykład obecnie pracujemy nad zawodem nukleonik – technika pracującego przy reaktorach, miejscach, w których wykorzystuje się materiały radioaktywne, którego potrzeba została zgłoszona podczas posiedzenia Rządowego Zespołu ds. Wdrażania Energetyki Jądrowej. Kolejny nowy zawód to technik odnawialnych źródeł energii. Zawsze będą potrzebni specjaliści tzw. „złote rączki”. Zajmuję się problematyką inżynierii satelitarnej, wielokrotnie byłem w Europejskiej Agencji Kosmicznej w zakładach w Tuluzie, gdzie się buduje satelity, rakiety Arian. Tam nie zobaczycie taśmy produkcyjnej, tam zobaczycie ludzi chodzących w fartuszkach, z maseczkami, którzy nitują, lutują, złocą. To nie jest tak, jak przy taśmie produkcji samochodów. Dlatego ci, którzy mają zdolności jubilersko – ślusarskie, mogą znaleźć pracę przy nowoczesnych urządzeniach, maszynach. I bardzo ważna sprawa, nasz system kształcenia zawodowego jest drożny to znaczy, że jeśli ktoś wybierze szkołę zawodową to może później doskonalić się, uzupełnić wykształcenie średnie, zdawać maturę  i iść na studia. Wybór szkoły zawodowej, nie przekreśla kariery na całe życie, bo ludzie mając zawód mogą zarabiać i lepiej pokierują swoją dalszą drogę kształcenia.

Przedstawicielki uczniów: Czy nauka w szkole gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej zawsze będzie bezpłatna?

P. Minister Tadeusz Sławecki:  Zdecydowanie tak. To nam gwarantuje Konstytucja.

Przedstawicielki uczniów: W jaki sposób mamy planować swoją przyszłość, na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę?

P. Minister Tadeusz Sławecki: Przede wszystkim powinniście mieć świadomość, że nie da się zdobyć wykształcenia raz na zawsze. Będziecie musieli cały czas się doskonalić. Człowiek, tak jak w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w ciągu życia od kilku do kilkunastu razy zmienia pracę. Dlatego jest potrzeba dokształcania się, aby pozyskać  i utrzymać pracę. Raz zdobyty dyplom szybko się dezaktualizuje. Jeśli w naukach przyrodniczych stan wiedzy w ciągu siedmiu lat się podwaja, a my mamy dyplom sprzed dwudziestu lat, to wiadomości i umiejętności są niewystarczające. Ciągłość kształcenia ustawicznego staje się koniecznością. Ważna jest również nauka języków obcych. Kontakty studentów ze światem dają im możliwość obserwacji, porównania, a także doskonalenia swoich kompetencji. Wierzę, że za kilka lat większość polskiej młodzieży będzie szukała szansy w kraju, nie za granicą. Dzisiaj jeszcze różnice ekonomiczne powodują, że młodzież wyjeżdża, bo tam lepiej zarabia. Ale widzimy też, że Polska się rozwija. Nawet patrząc na nasze miasto Radzyń dostrzegamy wielkie, pozytywne zmiany. Jeszcze jest za wysoki procent bezrobocia, ale uczeń, który będzie się kształcił, a potem dokształcał i wybierze zawód, który da w przyszłości pracę, nie powinien obawiać się o swoją przyszłość. Dzisiaj coraz więcej dziewcząt studiuje na Politechnice, a absolwenci tych uczelni nie mają problemów z zatrudnieniem. Nie ma również problemów z zatrudnieniem po szkołach mundurowych np. strażackich czy wojskowych. Są niektóre kierunki przyjemne w studiowaniu, ale niestety potem nie ma po nich zatrudnienia. Trzeba się więc dobrze zastanowić przed wyborem kierunku kształcenia, bo można studiować dla przyjemności, ale przede wszystkim trzeba zdobyć zawód, który da nam w przyszłości pracę.

Przedstawicielki uczniów: Bardzo dziękujemy za spotkanie i wyczerpujące odpowiedzi.

P. Minister Tadeusz Sławecki: Ja również bardzo dziękuję.

  Rozmowę przeprowadziły Anna Mikitiuk i Weronika Ossowska.